Zarząd Województwa Małopolskiego po raz siódmy oficjalnie zaprezentował laureatów Nagrody Województwa Małopolskiego im. Stanisława Witkiewicza. Konkurs zwraca uwagę na najlepsze projekty wpisane w przestrzeń architektoniczną i krajobraz kulturowy Małopolski. Ze szczególnym zainteresowaniem przygląda się realizacjom zestawiającym nowatorskie przedstawienie formy budynku i rozwiązania estetyczne czerpiące z tradycji i walorów przyrodniczych – wyróżniających województwo małopolskie na tle innych regionów kraju. Z nazwiskiem Stanisława Witkiewicza łączy się odrębny, tzw. narodowy, styl architektoniczny nawiązujący do sztuki ludowej i góralszczyzny, którą artysta uznawał za podstawowy składnik polskiej kultury i tożsamości. Od 14 lat eksperci szukają śladów idei Witkiewicza we współczesnych projektach. Ugruntowana pozycja Nagrody im. Stanisława Witkiewicza w branży potwierdza, że złożoność architektury jako dziedziny sztuki to wciąż otwarta droga między starym a nowym.
W tegorocznej edycji konkursu, która poprzedza 100. rocznicę śmierci artysty, komisja konkursowa oceniła największą do tej pory liczbę realizacji. W trzech kategoriach: architektura użyteczności publicznej, architektura mieszkaniowa, architektura sakralna, zgłoszono 30 obiektów. Wśród najważniejszych postulatów Stanisława Witkiewicza wymienić należy indywidualizm i oryginalny zamysł twórczy, w następnej kolejności docenianie charakteru otoczenia, w którym powstaje dany obiekt. Te trzy założenia znajdują odzwierciedlenie w nagrodzonych realizacjach architektonicznych.
Małopolski Ogród Sztuki, fot. Ingarden&Ewy Architekci
Na liście najważniejszych według sądu konkursowego obiektów wybudowanych w ciągu ostatnich dwóch lat na obszarze województwa małopolskiego widnieją zarówno budynki, które już na etapie ogłoszenia planów inwestycyjnych cieszyły się dużym zainteresowaniem opinii publicznej i środowiska architektów, jak i te, dla których udział w konkursie stanowi okazję do zaprezentowania się szerszemu gronu odbiorców i narzędzie promocji. Do pierwszej grupy należy przyporządkować wielokrotnie doceniany przez krytyków Małopolski Ogród Sztuki, znajdujący się przy ul. Rajskiej w Krakowie. Twórcy obiektu otrzymali nagrodę w kategorii architektura użyteczności publicznej. Projekt architektoniczny budynku przygotował zespół Krzysztof Ingarden & Jacek Ewý Architekci. Funkcję inwestora w przedsięwzięciu pełnił Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Małopolski Ogród Sztuki stanowi przykład nowoczesnego i funkcjonalnego budownictwa wkomponowanego w kontekst historycznej zabudowy ścisłego centrum miasta. Właśnie to umiejętne połączenie sprzeczności spowodowało, że obiekt wkrótce po uroczystym otwarciu stał się ważnym przystankiem na szlaku architektury Krakowa. Projekt doceniono – jak można przeczytać w uzasadnieniu sądu konkursowego – za niekonwencjonalne i oryginalne podejście do projektowania nowego obiektu w historycznym, śródmiejskim otoczeniu.
Przywołana wyżej inwestycja współdzieli tytuł laureata w swojej kategorii z Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach. Pod względem architektonicznym obiekt zaprojektowany przez biuro DDJM cechuje się prostotą formy, dzięki czemu koresponduje z krajobrazem małopolskiej wsi i położonym w bezpośrednim sąsiedztwie nowego budynku odrestaurowanym szlacheckim dworkiem należącym do Krzysztofa Pendereckiego. Świadoma rezygnacja z niekonwencjonalnych rozwiązań formalnych, oszczędność w operowaniu środkami wyrazu oraz zastosowanie jedynie takich materiałów, jak drewno czy piaskowiec, pozwoliły zachować zasadę ładu przestrzennego i wydobyć z tego projektu wymiar lokalny, wyraźnie zaakcentowany także w całym dorobku patrona konkursu. Warto zwrócić uwagę, że u podstaw estetyki najważniejszego architekta Podhala tkwiło przekonanie, że architektura powinna wyrażać związek człowieka z miejscem. Podobne założenia przyjęli projektanci Europejskiego Centrum Muzyki. Zrealizowanie inwestycji poza terenami dużych miast, najbardziej oczywistymi dla tego rodzaju obiektów, nobilituje mniejsze miejscowości i wyznacza pozytywny kierunek w zagospodarowaniu przestrzennym Małopolski. Okazuje się bowiem, co podkreślali w równym stopniu twórcy obiektu i eksperci zasiadający w komisji konkursowej, że wartościowe realizacje architektoniczne coraz częściej powstają z myślą o społecznościach lokalnych i przyczyniają się do rozwoju regionu.
Organizatorzy konkursu poszukują nowej jakości także w architekturze mieszkaniowej. Nagrodę w tej kategorii przyznano ex aequo inwestycjom: Browar Lubicz (oddana do użytkowania w Krakowie) oraz budynek mieszkalno-usługowy przy ul. Broniewskiego w Nowym Sączu. Pierwszy projekt przygotowała spółka Mofo Architekci MA. Inwestorem było przedsiębiorstwo Balmoral Properties 1 ED Polska 1. Browar Lubicz należy do tych inwestycji, które powstały w wyniku adaptacji architektury przemysłowej na potrzeby mieszkaniowe. Eksperci oceniający budynek zwrócili uwagę na pozytywny wpływ tego rodzaju przedsięwzięć na kształtowanie poczucia przynależności mieszkańców do przestrzeni kulturowej, w której żyją. Proces rewitalizacji pozwolił ożywić zdegradowane tereny publiczne tej części miasta i wykorzystać historyczną zabudowę do stworzenia nowego obiektu o charakterze użytkowym. Komisja konkursowa w uzasadnieniu swojej decyzji doceniła ponadto staranność, z jaką autorzy projektu potraktowali detale architektoniczne, a także spójność całej koncepcji z ideą Nagrody im. Stanisława Witkiewicza.
Kolejny nagrodzony projekt to obiekt mieszkalno-usługowy przy ul. Broniewskiego 28 w Nowym Sączu, sfinansowany przez Auto-Com s.c. Przygotowaniem koncepcji architektonicznej zajął się Jakub Potoczek. Co istotne, architekt postawił na prostotę i ograniczenie ilości oraz rodzajów materiałów wykorzystywanych do budowy. Atutem tej inwestycji jest wyjątkowa czytelność, która stoi w opozycji do projektów mieszkaniowych koncentrujących się na bogatej ornamentyce, zapominając przy tym często o podstawowym przeznaczeniu obiektu. Projekt i realizacja stanowią przykład właściwego kierunku poszukiwań sposobu projektowania budynków mieszkalnych i rozstrzygnięć estetyczno-formalnych w miejscach zdegradowanych uniformizmem modernistycznej architektury lat 60. XX wieku, stanowiącej bezpośredni kontekst miejsca lokalizacji nowego budynku – czytamy w interpretacji kapituły konkursu.
Mimo dużego zainteresowania architektów Nagrodą im. Stanisława Witkiewicza trudno o przykłady architektury sakralnej, które mogłyby otrzymać to prestiżowe wyróżnienie. Ostateczny werdykt sądu konkursowego nie uwzględnia w związku z tym tej kategorii. Listę laureatów uzupełniono za to o kilka wyróżnień, w tym dla takich realizacji jak Centrum Komputerowe AGH przy ul. Nawojki w Krakowie, Plac Targowy przy ul. Władysława Orkana w Mszanie Dolnej, sala gimnastyczna wybudowana w miejscowości Łabowa oraz Punkt Informacji Turystycznej zrealizowany przez gminę Krynica-Zdrój. W przypadku inwestycji krakowskiej uczelni uwagę ekspertów przyciągnęła przede wszystkim elegancka bryła wskazująca na powagę instytucji.
wszystkie artykuły
