Współczesna architektura norweska bazuje na funkcjonalności i prostocie, realizując odwieczną zasadę, że budynki powinny być projektowane w zgodzie z naturą. To połączenie architektury z naturą widoczne było podczas wystawy „Architektura norweska 2005–2010”, odbywającej się od 14 lutego do 1 kwietnia w Galerii Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie. Było to wspólne przedsięwzięcie MCK i Narodowego Muzeum Sztuki, Architektury i Projektowania w Oslo. W czasie wydarzenia zaprezentowano zdjęcia, plany, rysunki, wizualizacje architektoniczne oraz modele przestrzenne budynków, wystawiono najlepsze projekty architektów norweskich z lat 2005–2010. Oglądając prezentacje projektów, można było zauważyć, jak bardzo najnowsza architektura norweska wpisuje się w strategię zrównoważonego rozwoju, czerpie z rodzimej tradycji, bazuje na naturalnych materiałach, a nade wszystko wykorzystuje krajobraz jako narzędzie do projektowania. Zaprezentowane realizacje konceptów norweskich biur architektonicznych wzbudzają zachwyt architektów, użytkowników i zwiedzający na całym świecie.
Myślenie krajobrazem – tę cechę współczesnej architektury odnaleźć można w twórczości znanego norweskiego architekta XX wieku, Sverrego Fehna, którego projekty oddziałują na kolejne pokolenia architektów. Ich firmowym znakiem rozpoznawczym jest umiejętność takiego projektowania, by pozostać w zgodzie z naturalnym otoczeniem.
Przykłady symbiozy architektury, natury i sztuki widoczne są wśród przedsięwzięć realizowanych w ramach rządowego projektu Narodowych Szlaków Turystycznych w Norwegii. Siatka tych dróg ma za zadanie ułatwić dostęp do dzikiej przyrody norweskiej. Podróżując po Norwegii, można zapoznać się z trasami należącymi do programu, wszystkie są oznakowane przy pomocy tablic informujących o okolicznych atrakcjach, np. punktach widokowych, szlakach turystycznych, wodospadach. Projekty platform widokowych, przystanków, stref odpoczynku oraz parkingów powierzono architektom i designerom. Niektóre z nich to dzieła wyjątkowe, np. punkt widokowy Sohlberg (2006) Carla-Viggo Hølmebakka; przystanek i parking w Eggum (2007, trasa Lofoty) biura Snøhetta; platforma widokowa Gudbrandsjuvet (2010, trasa Geiranger-Trollstigen) biura Jensen&Skodvin.
Fot. 1. Muzeum Petera Dassa, Alstadhaug, Snøhetta AS, 2007(©Jiri Havran)
Oglądając takie projekty jak schronisko górskie Preikestolen (Helen&Hard AS) czy otwarty pawilon na jednym z placów w Sandnes (Atelier Oslo i AWP, Francja), można poczuć bezpośredni związek architektury z tradycją. Z kolei w takich obiektach jak, Bank Nasion Svalbard Global w SvalSatveien (Barlindhaug Consult) czy Muzeum Pettera Dassa w Alstadhang (biuro projektowe Snøhetta), Farma Dalake (Knut Hjeltnes) robi wrażenie zdumiewające poszanowanie kontekstu natury, otoczenia budynków. Wynika to z tego, że jednym z największych wyzwań, którym starają się podporządkować architekci norwescy, jest zintegrowanie projektu z zastanym otoczeniem. W przypadku Muzeum Pettera Dassa (pastora, poety, jednego z najbardziej znanych barokowych artystów) architekci wkomponowali budynek w naturalną formę skalną przez wycięcie w niej pustej przestrzeni, ograniczonej tylko dwiema masywnymi ścianami. Przez to, że obiekt jest nieco węższy niż wycięcie, zwiedzający mogą spacerować dookoła budynku, otoczonego skałami z granitu.
Fot. 2. Tubaloon, Kirketorget, Kongsberg, Snøhetta AS 2006 (©Robert Sannes)
Pracownia architektoniczna Snøhetta (nazwa pochodzi od jednej z najwyższych norweskich gór) znana jest z wielu ciekawych koncepcji, do których – poza wymienionym projektem muzeum – należy również gmach Norweskiej Opery Narodowe w Oslo. Za ten projekt pracownia zdobyła wiele nagród, w tym prestiżową – Mies van der Rohe Award 2009. Budowla z białego marmuru, dostępna na wielu poziomach, często porównywana jest z lodowcem. Zastosowane materiały, takie jak kamień, drewno i szkło, sprawiają, że budynek niemalże stapia się z krajobrazem. Opera już w kilka dni po otwarciu stała się jednym z symboli Norwegii. Innym z ciekawych przedsięwzięciem biura projektowego jest instalacja Tubaloon, mająca strukturę błony, będącej główną sceną Festiwalu Kongsberg Jazz. Obiekt stanowi nawiązanie do form akustycznych, takich jak muzyczne instrumenty dęte, a nietypowym kształtem przypomina wnętrze ucha.
Wśród zaprezentowanych na wystawie projektów niemałe zainteresowanie wzbudziły także: klasztor cysterski w Tautrze (Jensen&Skodvin), siedziba wydawnictwa Gyldenal (Sverre Fehn), Dom Nauczyciela w Oslo (Element Arkitekter AS), latarnia w Sandnes (Atelier Oslo AWP) czy ambasada Norwegii w Katmandu (Kristin Jarmund). Atrakcyjność tamtejszej architektury ostatnich lat potwierdzają wyniki sondaży przeprowadzonych na zlecenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych Norwegii, które pokazują, że łosoś, czy nawet fiordy na zachodnim wybrzeżu tego kraju, w ciągu ostatnich pięciu lat nie cieszyły się na świecie aż taką popularnością jak wspomniana architektura, która – pozostając w zgodzie z naturą – po prostu zachwyca pięknem kształtów budowli, dopasowanych do otoczenia, natury.
wszystkie artykuły
