Stolica Małopolski ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w kraju. Sytuacja wygląda lepiej nawet w niektórych miastach aglomeracji śląskiej. Niedawno władze Krakowa podjęły decyzję w sprawie dotacji do wymiany pieców. Niecałe 3 mln zł nie rozwiążą jednak problemu.
Skąd w grodzie Kraka takie powietrze?
Wśród przyczyn wysokiego zanieczyszczenia powietrza w stolicy Małopolski wymienia się emisję antropogeniczną pochodzącą głównie z działalności przemysłowej (emisja punktowa), z sektora przemysłowego (powierzchniowa) oraz komunikacji (liniowa). Niekorzystne jest również położenie Krakowa: w obniżeniu nad brzegami Wisły oraz w otoczeniu wzniesień Bramy Krakowskiej i Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Uniemożliwia to wystarczające „wietrzenie” miasta. Niesprzyjające położenie, zanieczyszczenia pochodzące z fabryk czy komunikacji oraz przede wszystkim piece węglowe jako źródła zanieczyszczeń spędzają krakowianom sen z powiek. Od wielu lat, zwłaszcza zimą, głośny staje się problem smogu. Tak jest i tym razem – w stolicy Małopolski nie ma czym oddychać, a jednogodzinne stężenie pyłu PM10 zawierającego związki siarki, azotu i cząsteczki organiczne, w niektórych miejscach przekracza normę (czyli 50 µg/m sześc.) nawet 5-krotnie. Problem z ok. 30 tys. kotłów węglowych (w których niejednokrotnie palone są również śmieci) służących mieszkańcom miasta do samodzielnego ogrzewania domów czy kamienic, musi zostać w końcu rozwiązany. Oblicza się, że paleniska domowe rocznie emitują do atmosfery 762 tony pyłu.
Apele do władz, aby podjęły odpowiednie działania mające na celu poprawę jakości powietrza, w tym roku były wyjątkowo natężone i poskutkowały dopiero na początku stycznia. Niecałe 3 mln zł – taką kwotę miasto postanowiło przeznaczyć w 2013 r. na program dofinansowania wymiany pieców na nowoczesne rozwiązania grzewcze. To kwota prawie dwukrotnie wyższa niż w roku ubiegłym. 18 stycznia prezydent Jacek Majchrowski zwrócił się ponadto do Sejmiku Małopolski, by ten wprowadził zakaz stosowania paliw stałych na terenie całego Krakowa na mocy ustawy Prawo ochrony środowiska. Pomysł już budzi kontrowersje, ale wygląda na to, że do wejścia w życie tego rozporządzenia jeszcze daleka droga.
Dużą zasługę w zmobilizowaniu władz do działań ma, powstała w grudniu 2012 r., oddolna inicjatywa społeczna – Krakowski Alarm Smogowy (KAS), która nagłośniła sprawę m.in. zagrożenia zdrowotnego, jakie niesie wdychanie zanieczyszczonego powietrza, dotacji do wymiany pieców węglowych czy najbardziej zatrutych miejsc w Krakowie. Dzięki niej powstała internetowa mapa, na której każdy mieszkaniec może nanieść adres i opublikować zdjęcie budynku, z którego komina wydobywa się dym sugerujący, że właściciele palą śmieci. KAS zdobył w krótkim czasie rzesze fanów na swoim facebookowym fanpage'u.
Badania przeprowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie wykazały, że powietrze zanieczyszczone pyłem ma negatywny wpływ na zdrowie ludzi. Zwiększa on wzrost przypadków zachorowań m.in. na przewlekłe zapalenie oskrzeli, niewydolność płuc czy astmę. Powagę problemu szczególnie uświadamiają informacje podawane przez KAS. Zgodnie z nimi, w ciągu roku krakowianie wdychają taką ilość rakotwórczego benzo(a)pirenu, która odpowiada wypaleniu 2500 papierosów. Dla porównania: wiedeńczycy wdychają ilość odpowiadającą 160 papierosom, a londyńczycy – 25.
ABC dotacji
Wnioski na dotację celową na wymianę pieców węglowych na nowoczesne proekologiczne rozwiązania grzewcze przyjmowane są w trybie konkursowym. Budżet przewidziany na ten cel wynosi 2,8 mln zł. Zgodnie z zasadami pieniądze z dofinansowania przeznaczone mogą być na 3 zadania:
- trwałą zmianę systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym na podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej, ogrzewanie gazowe, elektryczne, olejowe lub odnawialne źródło energii;
- na instalację odnawialnego źródła energii;
- podłączenie ciepłej wody użytkowej związane z likwidacją dotychczasowych palenisk węglowych.
O dotację ubiegać mogą się podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych (np. osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne lub przedsiębiorcy) oraz jednostki sektora finansów publicznych będące gminnymi albo powiatowymi osobami prawnymi. Zgodnie z regulaminem, wnioski można składać w Kancelarii Magistratu w Urzędzie Miasta na pl. Wszystkich Świętych oraz w Punkcie Obsługi Mieszkańców w os. Zgody 2. Ponadto podania można przesyłać pocztą tradycyjną na adres Wydziału Kształtowania Środowiska UMK. Wzory wniosków oraz wykaz wymaganych załączników dostępne są na stronie internetowej BIP Urzędu Miasta oraz w miejscach, w których można je składać.
Tak jak zapowiadał Jacek Majchrowski, niektóre przedsięwzięcia zostaną sfinansowane nawet w 100 proc. Wysokość dopłaty została określona następującymi warunkami. Otrzymać można:
a) 900 zł za każdy kW:
- mocy nowego źródła ogrzewania w przypadku likwidacji palenisk lub kotłowni węglowych;
- mocy nowego źródła centralnej ciepłej wody użytkowej;
- mocy zainstalowanej pompy ciepła;
b) 1000 zł za każdy m kw. w przypadku instalacji kolektora słonecznego.
Nie trzeba długo czekać, aby dowiedzieć się, czy wniosek został pozytywnie rozpatrzony, ponieważ Specjalna Komisja będzie o tym orzekać raz w miesiącu. Tak więc czas oczekiwania nie powinien być dłuższy niż 60 dni. Podania rozpatrywane będą do czasu, w którym wyczerpią się środki finansowe przeznaczone na ten cel w 2013 r. Osoby, które w tym roku nie otrzymają pieniędzy, będą zmuszone czekać aż miasto zdobędzie dodatkowe fundusze na ten cel.
Wnioski rozpatrywane będą w drodze konkursu, dlatego też przewidziano punktację, która określi „wielkość efektu ekologicznego” danego podania. Za każdy 1 kW mocy zainstalowanej kotłowni przewidziano 1 pkt, za każdy zlikwidowany piec – 10 pkt. Za każdy 1 m kw. powierzchni zainstalowanego kolektora słonecznego wnioskodawca otrzyma 1 pkt (jednak nie może to być więcej niż 10 pkt). 0,5 pkt należne będzie za każdy 1 kW mocy grzewczej w zainstalowanej pompie ciepła (maksymalna liczba punktów to, podobnie jak w przypadku kolektorów, 10).
Program dotacji na wymianę pieców jest jednym z działań podejmowanych w ramach porozumienia zawartego 15 maja ub.r. między 8 sygnatariuszami. Jego główna idea to intensyfikacja czynności mających na celu ograniczenie niskiej emisji na terenie miasta Krakowa. Umowa została podpisana przez m.in.: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, Elektrociepłownię Kraków, Elektrownię Skawina, Polskie Górnictwo Naftowe SA (region krakowski) oraz Tauron Sprzedaż.
wszystkie artykuły
